ความเป็นมา
ประเทศไทยมีอาณาเขตพรมแดนติดต่อ กับประเทศเพื่อนบ้าน ซึ่งเป็นพื้นที่เหล่านี้ เป็นพื้นที่ห่างไกลความเจริญและยากลำบากต่อการคมนาคม รวมทั้งการบริการสาธารณสุขเข้าไม่ถึง ทำให้ประชาชนตามแนวชายแดน ไม่สามารถได้รับบริการสาธารณสุขที่เท่าเทียม ทั่วถึง ส่งผลกระทบต่อคุณภาพชีวิตประชาชน ซึ่งสมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารี ทรงมีพระราชปณิธานห่วงใยพสกนิกรผู้ยากไร้ และทรงมุ่งหวังให้ได้รับการพัฒนาคุณภาพชีวิตที่ดี จึงมีพระราชดำริที่จะพัฒนาปรับปรุงห้องพยาบาลในโรงเรียนตำรวจตระเวนชายแดนและพัฒนาศักยภาพครูพยาบาลตำรวจตระเวนชายแดนให้เป็น “สุขศาลาพระราชทาน” เพื่อให้สามารถบริการสาธารณสุขขั้นพื้นฐาน แก่ประชาชนในถิ่นทุรกันดาร ที่การสาธารณสุขเข้าไม่ถึง และตามแนวชายแดน หรือพื้นที่เสี่ยงภัยต่อความมั่นคงของประเทศ ทำให้ประชาชนสามารถได้รับบริการสาธารณสุขขั้นพื้นฐานที่เข้าถึง ได้คุณภาพมาตรฐานและเท่าเทียม ทั่วถึง พัฒนาให้มีคุณภาพชีวิตที่ดี ซึ่งสำนักงานโครงการสมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารี และกองบัญชาการตำรวจตระเวนชายแดน สำนักงานตำรวจแห่งชาติ รวมทั้งกรมสนับสนุนบริการสุขภาพ กระทรวงสาธารณสุข กรมพลังงานทดแทนและอนุรักษ์พลังงานและคณะนักศึกษาวิทยาลัยป้องกันราชอาณาจักร รุ่นที่ ๔๖ และบริษัททีโอที จำกัด มหาชน ได้น้อมนำกระแสพระราชดำริดังกล่าว เป็นแนวทางในการดำเนินงาน เพื่อก่อตั้งสุขศาลาพระราชทานโรงเรียนตำรวจตระเวนชายแดน จากการดำเนินงานที่จำเป็นต้องมีการบูรณาการ ความร่วมหลายหน่วยงาน จึงดำเนินงานในรูปแบบคณะกรรมการโครงการสุขศาลาพระราชทานโรงเรียนตำรวจตระเวนชายแดน เพื่อให้การดำเนินงานบรรลุวัตถุประสงค์ตามแนวทางพระราชดำริ โดยกองบัญชาการตำรวจตระเวนชายแดน สำนักงานตำรวจแห่งชาติ มีบทบาทเป็นเจ้าภาพหลักในการสนับสนุนส่งเสริม และจัดสรรบุคลากรตำรวจตระเวนชายแดน ให้มีความรู้การรักษาพยาบาลเบื้องต้น มาปฏิบัติงานในการให้บริการสาธารณสุข แก่ประชาชนตามแนวชายแดนที่การสาธารณสุขเข้าไม่ถึง แทนบุคลากรสาธารณสุข จึงจำเป็นต้องประสานงาน ร่วมมือและบูรณาการ รวมทั้งการสอนงาน รับคำแนะนำ/รับคำปรึกษา จากเจ้าหน้าที่สาธารณสุขพี่เลี้ยงในพื้นที่ ที่เป็นบทบาทหน้าที่หนึ่งของ บุลากรสาธารณสุข เนื่องจากกระทรวงสาธารณสุข เป็นหน่วยงานที่มีบทบาทในการสนับสนุนการดำเนินงานของโครงการ เพื่อพัฒนาระบบการดูแลสุขภาพของประชาชน ให้ครอบคลุม ทั่วถึงทุกคน ที่อยู่บนพื้นแผ่นดินไทย โดยไม่มีการแบ่งแยกฐานะ เชื้อชาติ เพศ ศาสนา และวัฒนธรรม เพื่อให้เข้าถึงสิทธิสุขภาพขั้นพื้นฐาน ตามรัฐธรรมนูญแห่งราชอาณาจักรไทย
นิยาม สุขศาลาพระราชทานโรงเรียนตำรวจตระเวนชายแดน:
สุขศาลาพระราชทานโรงเรียนตำรวจตระเวนชายแดน หมายถึง สถานบริการสาธารณสุข ที่ให้บริการสาธารณสุขขั้นพื้นฐานแบบผสมผสาน ทั้งด้านการรักษาพยาบาลและการปฐมพยาบาลเบื้องต้น การส่งเสริมสุขภาพและการฟื้นฟูสภาพ การป้องกันและเฝ้าระวังโรค ที่จัดให้มีขึ้นในโรงเรียนตำรวจตระเวนชายแดนในชุมชนและในเขตพื้นที่เฉพาะกิจ พื้นที่เสี่ยงภัย โดยครูพยาบาลตำรวจตระเวนชายแดนร่วมมือกับเครือข่ายสถานบริการสาธารณสุขในพื้นที่และการมีส่วนร่วมของชุมชน
องค์ประกอบของสุขศาลาพระราชทานโรงเรียนตำรวจตระเวนชายแดน
๑. สถานพยาบาล
๒. ศูนย์การเรียนรู้และการสื่อสารสุขภาพ
๓. ศูนย์ประสานการพัฒนาสุขภาพของชุมชน
ซึ่งภายในสุขศาลาพระราชทานฯ ทำหน้าที่ดังนี้
(๑) การรักษาพยาบาลเบื้องต้น ปฐมพยาบาล และการพยาบาลฉุกเฉิน การส่งต่อผู้ป่วย การติดตามรักษาผู้ป่วย การฟื้นฟูสภาพ
(๒) บริการส่งเสริมสุขภาพ และการอนามัยแม่และเด็ก
(๓) เฝ้าระวังป้องกัน และควบคุมโรค
(๔) จัดการเรียนรู้และการสื่อสารสุขภาพ
(๕) ประสานสนับสนุนระบบการมีส่วนร่วมของชุมชนและท้องถิ่น
